อุ ทำไงดี beta reading ไม่เป็น !?!

[Jacknife]

วันนี้นึกครึ้มเลยลุกขึ้นมานั่งอ่าน fic ที่ลงไว้ในห้อง beta reading เสียหน่อย เริ่มต้นจากปลาทองน้อยของท่านสาวเอลฟ์ (เพราะเป็นกระทู้ที่อยู่บนสุด จะมีฉันทาคติใด ๆ ก็หาไม่) เมื่ออ่านจบแล้ว อิ่มเอมใจเป็นที่เรียบร้อย ก็คลิกเมาส์ตรงปุ่ม post ขยับนิ้ววอร์มอัพเป็นอันดีแล้วตั้งท่าจะพิมพ์

แต่...ตายละหว่า...เราจะพิมพ์อะไรลงไปดีละนี่

อภัยเถิดที่เพิ่งรู้ตัวว่า เกิดมายังไม่เคย beta กับเขาเป็นเรื่องเป็นราวสักหน ที่ผ่าน ๆ มา เคยแค่บ้าน้ำลาย อย่างที่เรียกให้สวยหรูหน่อยว่า comment อันเป็นการประมวลจุดอิ่มตัวของความรู้สึกที่ตกผลึกหลังอ่านออกมาส่งกลับให้คนเขียนบ้าง แต่เอ...แบบนั้นมันไม่ใช่ beta reading สักหน่อย beta reading ที่ดี มันควรจะมีอะไรที่ให้คนเขียนได้นำกลับไปปรับปรุง fic ของตัวเองไม่ใช่หรือเล่า? ไอ้การเข้าไปบอกว่า สนุกม๊ากค่ะ~ แล้วพร่ำเพ้อต่ออีกเล็กน้อยตามประสานั้นหาใช่ beta ไม่...และแล้วข้าพเจ้าก็รู้ตัว...ว่า...beta ไม่เป็นนี่หว่า!

ท่านทั้งหลายที่ beta เป็น และ beta เก่ง ๆ วอนช่วยแนะนำข้าพเจ้าด้วยเถิดว่า ยังไง เขาถึงจะเรียกว่า beta reading...ไม่ใช่ comment...อะไรบ้างที่เราควรจะจับมาพูด เมื่อเจ้าของเรื่องเขาเจาะจงมาว่า ให้ beta นะเฟ้ย หาใช่อ่านแล้วดมเปล่า ๆ ปลี้ ๆ เช่นทุกทีไม่ เป็นงานเป็นการหน่อย พรรคเพียก!

ขอบคุณค่า!!

[D.M.]

โฮ่ ถามสั้นนิดเดียว แต่ตอบยากมั่ก ๆ

จริง ๆ แล้วเราก็ไม่อาจจะตั้งตัวเองว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญทางการเบต้าฟิกให้ใครได้หรอกนะคะ แต่เอาเท่าที่ทำ ๆ มา ทั้งที่เป็นภาษาไทยแล้วก็ภาษาอังกฤษก่อนก็แล้วกัน

คือ ปกติเวลาเราเบต้าให้ใคร ข้อดีก็คือเราได้อ่านก่อนชาวบ้านเค้า แต่ข้อเสียก็คือเราจะอ่านแบบ "คิด" มากกว่าที่จะอ่านเอามันส์อย่างเดียว หรือพูดอีกอย่างหนึ่งก็คืออ่านแล้วต้องแอบจับผิดนั่นเอง ทั้งเรื่องตัวสะกด สำนวนการเขียน ไปถึงเรื่องเนื้อเรื่องว่าสมเหตุสมผลกับที่คนเขียนปูพื้นมามั้ย สมกับตัวละครที่เขาเอามารึเปล่า อะไรประมาณนี้

เวลาเบต้า มันก็มีหลาย "ขั้น" อีกนั่นแหละค่ะ ถ้าเป็นคนไทย ส่วนมากจะไม่ได้เบต้าอะไรมากมายนอกจากที่ไม่ไหวไม่เข้าจริง ๆ หรือแก้เสริมเติมอะไรเล็ก ๆ น้อย ๆ ยกเว้นคนที่หลวมตัวเอาเข้าห้อง beta ที่นี่...D.M. จะแปรสภาพเป็นเครื่องสับฟิกแล้วใช้มาตรฐานเดียวกันกับที่เมนท์เบต้าให้เพื่อนฝรั่งทันที ส่วนถ้าจะถามว่าแล้วที่เมนท์ให้เพื่อนฝรั่งต่างกันตรงไหน... เอิ๊ก ง่าย ๆ ก็คือมันจะ "ตรง" กว่ามากค่ะ ถ้าเรารู้สึกว่าตอนไหนที่เค้าเขียนมาไม่ใช่ ไม่น่าจะเป็นอย่างนั้น ก็จะบอกไปเลย บางทีเขียนแก้ให้ทั้งย่อหน้าหรือว่าเสนอวิธีแก้ไปเยอะเลยก็มี

เมื่อกี้ที่คุยกับท่านอาน ท่านอานบอกว่าถ้าอย่างนั้นไม่ทำให้ฟิกเรื่องนั้น ๆ กลายเป็นผลงานของทั้งคนเขียนและคนเบต้าเหรอ (เพราะคนเขียนไม่ได้เขียนคนเดียว) แต่เรายังรู้สึกว่าการเบต้าก็คือ "เสนอ" วิธีที่จะทำให้ฟิกดีขึ้น ไม่จำเป็นที่คนเขียนจะต้องทำตามเสมอไป แล้วถึงอย่างไรคนเขียนก็เป็น "เจ้าของเรื่อง" อยู่แล้วอ่ะ มันก็เหมือนกับเราเขียนเรื่องอะไรซักเรื่องแล้วต้องมี editor เป็นคนคอยดูว่าอย่างนี้ดีรึยัง อะไรอย่างนี้อ่ะค่ะ (editor ของ JK ยังสั่งตัดบทมัลฟอยได้เลย แง)

เราว่าสังคมคนเขียนฟิกภาษาไทยกับภาษาอังกฤษไม่ค่อยจะเหมือนกันเท่าไหร่อ่ะค่ะ อาจจะเป็นเพราะว่าคนเขียนฟิกภาษาอังกฤษเค้าไม่ค่อยมาเจอตัวเป็น ๆ กันซักเท่าไหร่ เพราะฉะนั้นขั้นตอนของการถกโครงเรื่องก็จะทำออนไลน์ไปจนถึงการตัดต่อแก้ไขอะไรก็ทำออนไลน์ทั้งหมด แต่คนไทยที่เขียนฟิก (ตัวเองด้วยแหละ) จะใช้วิธีคุยพล๊อตกันนอกรอบมากกว่า อันนี้พูดถึงกรณีที่พล๊อตเป็นเรื่องซับซ้อนอะไรอย่างนี้นะคะ บางที (ส่วนใหญ่) ก็ไม่คุยกับใครเลยด้วยซ้ำ คนเขียนโซโล่เองเลยแต่ผู้เดียวตั้งแต่ต้นจนจบ ไม่ใช่ว่าเขียนคนเดียวไม่ดีนะคะ แต่บางทีคนเรามักจะมองไม่เห็นข้ออ่อนด้อยในงานของตัวเองอ่ะ

อาจจะเป็นเพราะตัว D.M. เองชอบเขียนฟิกแบบซับซ้อนซ่อนเงื่อนก็ได้มั้ง เลยต้องอาศัยความช่วยเหลือจากเหล่าเบต้าจำเป็นมากเป็นพิเศษในการเช็คความถูกต้องบ้าง เช็คความคงที่ของเนื้อเรื่อง ของนิสัยตัวละคร (บางทีเขียน ๆ ไปนาน ๆ แล้วมันลืมนี่นาว่าเขียนเป็นยังไงไป เอิ๊ก) ตัวอย่างที่ชัด ๆ เลยก็คือตอนที่เล่าพล๊อตคร่าว ๆ ของเรื่องนึงให้สกบร.ฟัง แล้วเธอฟันธงดังฉับเดาสิ่งที่เราคิดว่าเป็น climax สุด ๆ ได้ง่าย ๆ เลย ลำบากให้เราต้องไปคิดเปลี่ยนเรื่องซะเวียนหัว แต่ก็สนุกดีอ่ะค่ะ (เรื่องนั้นยังไม่ได้ออกสู่สายตาสาธารณะชน เอิ๊ก)

เอ๊ะ ตกลงนี่เราตอบคำถามรึยัง

เอาเป็นว่า... สำหรับเรานะคะ เบต้าก็เหมือนเมนท์อย่างละเอียดเป็นพิเศษอ่ะ ไม่ใช่ว่าต้องจ้องจับผิดซะยิบ แต่ก็เป็นอะไรที่พิมพ์ไปเพื่อหวังให้คนเขียนได้นำไปพิจารณาเพื่อปรับปรุงอ่ะค่ะ